Yeryüzünün oluşmasıyla birlikte dünya yüzeyinde canlı hareketi başlamıştır. Doğa kendi dengesini kurarak canlılar için hayat devam etmiştir ve etmektedir. Bu oluşum içerisinde önemli unsurlardan birisi de topraktır belki de en önemli kaynaktır. Zira toprağın canlılar için önemi oldukça fazladır. İnsanlar, hayvanlar ve bitkiler alemi için vazgeçilemez bir yaşam yeridir. Örneğin insanları ele alalım; beslenmeden giyime, yaşanacak yerlere kadar toprağa ihtiyaç vardır ve bunları sağlamak için toprak kullanılmaktadır. Hayvanlar için yine bir besin kaynağıdır, bitkilerin hayatlarını sürdürebilmelerini sağlayan bir ortamdır. Peki bu kadar çok faydasını saydığımız toprağın bilimsel tanımı nasıldır:
“Toprak arzın yüzeyini ince bir tabaka halinde kaplayan, kayaların ve organik maddelerin türlü ayrışma ürünlerinin karışımından meydana gelen içerisinde ve üzerinde geniş bir canlılar alemi barındıran, bitkilere durak yeri ve besin kaynağı olan, belli oranlarda su ve hava içeren üç boyutlu varlıktır” Akalan (1988).
Yukarıdaki tanımdan anlaşılacağı gibi toprak canlı bir varlıktır. Dolayısıyla canlıların yaşamını sürdürebilmeleri için bu varlığı çok iyi tanıması gerekmektedir. Toprağı tanımanın en iyi yolu toprakların analiz edilmesidir. Bu analizler en iyi laboratuvar şartlarında yapılabilir.
İyi bir bitki gelişimi için toprağın hacminin yarısının su ve hava diğer yarısının da katı maddelerden oluşması gerekmektedir. Bu dengenin korunması için uygun sulama ve gübrelemenin yapılması gerekmektedir. Ne cins gübre verileceği ve ne kadar gerekli olduğu ancak toprağın tanınması ile mümkündür. Burada şu ihtiyaç ortaya çıkmaktadır toprak analizi. O halde toprak analizi için ne yapmak gereklidir öncelikle cevaplanması gereken soru budur. Toprak analizi toprak numunelerinin araziden alınması ile başlar.
Toprağı araziden almak için gerekli olan alet ve ekipmanlardan başlıcaları;
- Kürek
- Kova
- Numune Torbası
- Numune Etiketi
- Kalem
Bu işlemin doğru şekilde yapılabilmesinin en iyi yolu uzmanlara danışarak almaktır. Bu konuda yerel yönetimlerle işbirliği yapılmalıdır.
Ayrıca önemli olan bir başka konu da numune alınacak yerin doğru seçilmesidir. Burada istenen araziyi en iyi şekilde temsil edecek toprak örneğini almaktır. Dikkat edilmesi gereken bir başka konu ne amaçla toprak örneği alınacağıdır. Genel amaçlar için genellikle üst 30 cm lik kısımdan kürekle veya bel yardımıyla toprak örneği alınabilir. Bunun için toprak yüzeyi V şeklinde kazılarak düzgün kenarından numune alınır. Alınan numune kesinlikle bulaşmamalıdır. Özel amaçlar için örneğin ağaç yetiştiriciliği için farklı derinliklerden toprak örneği almak gerekebilir, bunun için kullanılması gereken alet burgudur, burgularda arazi koşullarına uygun seçilmelidir.
Toprak numunelerinin alınmasının uygun olmadığı yerler şunlardır:
- Eskiden gübre yığını bulunan yerler
- Hayvan gübrelerinin bulunduğu yerler
- Harman yeri ve hayvanın yattığı yerler
- Bitki kalıntılarının bulunduğu yerler
- Ağaç altı
- Yol, dere, kanal kenarına yakın yerler